bereterretxen kanthoria
Balada honek ez du egilerik, anonimoa da eta XV.mendekoa da. Lehen, ahoz-aho transmititu zen eta gaur egun, berriz, idatziz. Zubereraz dago idatzita eta bere xedea entretenitzea eta goraztea da. Eredu epiko bat da, XV.mendekoa delako eta ahaideen arteko borrokei buruz hitz egiten duelako(gudu bat gertatzen da). Borroka horien arrazoi nagusia hau da: Beamondarrek Gaztela defendatzen zutelako (Jaun Kondeak eta bere gizonek) eta agamondarrek Nafarroako erresuma defendatzen zuten (Bereterretxek).
Kantu narratibo labur honen gaia, Jaun kondeak Bereterretxe agamondarra hiltzen duela da.
Pieza liriko honen argumentua hau da: Goiz batean, Bereterretxek bere neskameari esaten dio leihotik begiratzeko eta esateko Jaun kondea eta bere gizonak hor dauden eta neskameak baietz esaten dio. Orduan, Bereterretxe alkandora jantzi eta Jaun Kondearengana joaten da. Jaun Kondeak Ezpeldoira eramaten du eta bertan hiltzen du. Ama Bereterretxe ez dela etxera bueltatzen konturatzen denean, bere anaiarengana joaten da. Baina hor ere ez dagoela ikusirik, Jaun kondearengana joaten da eta honek esaten dio, berak hil duela Bereterretxe.
Hasiera, lehenengo bi ahapaldiak dira, eta bertan esaten du, zuhaitzek ez dutela bihotzik ezta ere mamiek hezurrik eta nobleek ez dutela gezurrik esaten. Korapiloa, 3.ahapalditik, 15.ahapaldira da, eta bertan Jaun Kondeak Bereterretxe hiltzen duela gertatzen da. Bukaera, azken bi ahapaldiak dira eta Bereterretxeren familia, Bereterretxeren heriotzaz konturatzen da.
Balada honek 17 ahapaldi ditu eta ahapaldi bakoitzean 4 bertso-lerro daude. Orokorrean, ahalpaldiko lehen bertso-lerroak 7 silaba ditu eta bere errima "tzik" da, bigarren bertso-lerroak 8 silaba ditu eta errima "rrik"da, hirugarren bertso-lerroak 9 silaba ditu eta errima "la" da eta azkenengo bertso-lerroak, 8 silaba ditu eta errima "rrik" da. Lehenengo, bigarrengo eta azkenengo bertso-lerroek errimatzen dute.
Pertsonaia nagusia Bereterretxe da, antagonista Jaun kondea, arazoaren eragilea Jaun Kondea eta bere gizonak eta laguntzaileak neskamea (Margarita), ama (Marisantz) eta osaba dira. Pertsonaia guztiak sinpleak dira, ez dago deskribapen askorik. Lekuak errealak eta objetiboak dira, adibidez, ezpeldoi edo Ligira. Denbora kronologikoa da, hau da, ordena batean gertatzen dira gauzak, hasieratik bukaerara. Narratzailea, hasieran hirugarren pertsonan dago, baian gero, 1.pertsonara aldatzen da eta protagonista jartzen da narratzailea modura.
Hauek dira baliabide literarioak:
Kantu narratibo labur honen gaia, Jaun kondeak Bereterretxe agamondarra hiltzen duela da.
Pieza liriko honen argumentua hau da: Goiz batean, Bereterretxek bere neskameari esaten dio leihotik begiratzeko eta esateko Jaun kondea eta bere gizonak hor dauden eta neskameak baietz esaten dio. Orduan, Bereterretxe alkandora jantzi eta Jaun Kondearengana joaten da. Jaun Kondeak Ezpeldoira eramaten du eta bertan hiltzen du. Ama Bereterretxe ez dela etxera bueltatzen konturatzen denean, bere anaiarengana joaten da. Baina hor ere ez dagoela ikusirik, Jaun kondearengana joaten da eta honek esaten dio, berak hil duela Bereterretxe.
Hasiera, lehenengo bi ahapaldiak dira, eta bertan esaten du, zuhaitzek ez dutela bihotzik ezta ere mamiek hezurrik eta nobleek ez dutela gezurrik esaten. Korapiloa, 3.ahapalditik, 15.ahapaldira da, eta bertan Jaun Kondeak Bereterretxe hiltzen duela gertatzen da. Bukaera, azken bi ahapaldiak dira eta Bereterretxeren familia, Bereterretxeren heriotzaz konturatzen da.
Balada honek 17 ahapaldi ditu eta ahapaldi bakoitzean 4 bertso-lerro daude. Orokorrean, ahalpaldiko lehen bertso-lerroak 7 silaba ditu eta bere errima "tzik" da, bigarren bertso-lerroak 8 silaba ditu eta errima "rrik"da, hirugarren bertso-lerroak 9 silaba ditu eta errima "la" da eta azkenengo bertso-lerroak, 8 silaba ditu eta errima "rrik" da. Lehenengo, bigarrengo eta azkenengo bertso-lerroek errimatzen dute.
Pertsonaia nagusia Bereterretxe da, antagonista Jaun kondea, arazoaren eragilea Jaun Kondea eta bere gizonak eta laguntzaileak neskamea (Margarita), ama (Marisantz) eta osaba dira. Pertsonaia guztiak sinpleak dira, ez dago deskribapen askorik. Lekuak errealak eta objetiboak dira, adibidez, ezpeldoi edo Ligira. Denbora kronologikoa da, hau da, ordena batean gertatzen dira gauzak, hasieratik bukaerara. Narratzailea, hasieran hirugarren pertsonan dago, baian gero, 1.pertsonara aldatzen da eta protagonista jartzen da narratzailea modura.
Hauek dira baliabide literarioak: